Γυμναστική για το μυαλό: Πόσο βοηθά στ’ αλήθεια

Τα οφέλη της γυμναστικής είναι γνωστά εδώ και πολλές δεκαετίες. Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι ακόμα και η ήπιας έντασης σωματική άσκηση συμβάλλει καθοριστικά στο να

διατηρήσουμε τη φυσική μας κατάσταση και να θωρακίσουμε την υγεία μας από πληθώρα νοσημάτων.

Βέβαια, η γνώση δεν μετατρέπεται πάντοτε σε πράξη, με αποτέλεσμα πολλοί από εμάς να μεταθέτουμε την ενασχόληση με τη γυμναστική σε κάποιο ακαθόριστο χρονικό σημείο στο μέλλον.

 Τι γίνεται όμως με τη γυμναστική για το μυαλό;

 Θα ήμασταν το ίδιο αμελείς αν υπήρχαν επιστημονικές αποδείξεις ότι η πνευματική άσκηση βοηθά στο να διατηρήσουμε το μυαλό μας κοφτερό σαν ξυράφι και κυρίως, να το προστατεύσουμε από τη νόσο Αλτσχάιμερ; Τα καλά νέα είναι ότι οι αποδείξεις αυτές υπάρχουν.

Δεκάδες είναι πλέον οι μελέτες που αποδεικνύουν ότι η ενασχόληση με σύνθετες δραστηριότητες που απαιτούν από εμάς να βάλουμε το μυαλό μας να δουλέψει συνδέεται άμεσα με μειωμένη πιθανότητα εμφάνισης νόσου Αλτσχάιμερ.

 Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι μία ανασκόπηση 22 τέτοιων μελετών έδειξε ότι οι ηλικιωμένοι που είτε είχαν υψηλό μορφωτικό επίπεδο, είτε ασκούσαν το μυαλό τους συστηματικά είχαν 46% χαμηλότερη πιθανότητα να εμφανίσουν άνοια. Τα αποτελέσματα των ερευνών λοιπόν ενθαρρύνουν όλους μας, ανεξαρτήτως ηλικίας, να μην αφήνουμε το μυαλό μας να τεμπελιάζει. Μια μεγάλη ποικιλία δραστηριοτήτων, από το διάβασμα και τα σταυρόλεξα, μέχρι την δια βίου μάθηση και την ενασχόληση με κάποιο χόμπι, αποτελεί εξαιρετική δυναμωτική τροφή για το μυαλό! Το περπάτημα σίγουρα είναι ευεργετικό για το σώμα μας, η παρακολούθηση όμως ενός συγκεκριμένου προγράμματος άσκησης ειδικά διαμορφωμένου με βάση τις προσωπικές μας ανάγκες σε ένα γυμναστήριο είναι πολύ πιο αποδοτική.

 Το ίδιο συμβαίνει και με την πνευματική άσκηση, η ένταση της οποίας έχει διαβαθμίσεις ανάλογα με τη δραστηριότητα που επιλέγουμε. Αν πραγματικά θέλουμε να γυμνάσουμε συστηματικά το μυαλό μας και να το δυναμώσουμε όσο περισσότερο γίνεται, τότε η γνωστική άσκηση (cognitive training στα αγγλικά) είναι η κατάλληλη επιλογή!

Πρόκειται για τις γνωστές «ασκήσεις μνήμης» για τις οποίες γίνεται πολύς λόγος τελευταία. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για ασκήσεις που δεν ασκούν μόνο τη μνήμη όπως υπονοεί το όνομά τους, αλλά όλες τις γνωστικές μας λειτουργίες, συμπεριλαμβανομένων της προσοχής, της αντίληψης, της κρίσης κ.λπ.

Οι ασκήσεις αυτές γίνονται είτε με μολύβι και χαρτί, είτε μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή και συνήθως εκτός από πνευματική άσκηση προσφέρουν και διασκέδαση χάρη στην ποικιλία του περιεχομένου τους. Στο Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα SOCIABLE οι συμμετέχοντες θα εκπαιδευτούν στη χρήση ενός πρωτοποριακού ηλεκτρονικού υπολογιστή προσαρμοσμένου στην επιφάνεια ενός τραπεζιού.

Η χρήση του είναι απλούστατη μιας και διαθέτει οθόνη αφής και συνεπώς, είναι απαλλαγμένος από την ανάγκη χρήσης του συμβατικού πληκτρολογίου και του ποντικιού (mouse). Παράλληλα, η επιφάνεια επιτρέπει στο χρήστη να αλληλεπιδρά με πολλές ταυτόχρονες επαφές (λειτουργικότητα multi-touch) στα πρότυπα των δυνατοτήτων που προσφέρουν πολλά σύγχρονα κινητά τηλέφωνα.

Οι ηλικιωμένοι, ατομικά ή σε ομοιογενείς ομάδες, μαζί με έναν επαγγελματία υγείας, θα έχουν την ευκαιρία να διασκεδάσουν και παράλληλα να ασκήσουν τη μνήμη, την προσοχή, την κρίση και τις υπόλοιπες γνωστικές τους λειτουργίες μέσα από ειδικά σχεδιασμένα ηλεκτρονικά παιχνίδια διαφόρων επιπέδων δυσκολίας.

 Ο κάθε συμμετέχων θα ακολουθεί ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα συνεδριών προσαρμοσμένο στις ιδιαίτερες ανάγκες του, έτσι ώστε να επιτευχθεί η σταθεροποίηση ή ακόμα και η βελτίωση της γνωστικής του κατάστασης. Επιπλέον, η συμμετοχή στο πρόγραμμα θα προσφέρει στους ηλικιωμένους την ευκαιρία να ασκήσουν τις κοινωνικές τους δεξιότητες μέσω τις διαδικτυακής συναναστροφής με άλλους ανθρώπους της ηλικίας τους.

 Τα δομημένα προγράμματα γνωστικής άσκησης απευθύνονται κυρίως σε ασθενείς με Ήπια Νοητική Διαταραχή και ασθενείς που βρίσκονται στα αρχικά και μεσαία στάδια της νόσου Αλτσχάιμερ. Οι έρευνες δείχνουν ότι η συστηματική συμμετοχή σε τέτοιου είδους προγράμματα για μεγάλο χρονικό διάστημα βοηθά στο να σταθεροποιηθούν ή ακόμα και να βελτιωθούν οι γνωστικές λειτουργίες των ασθενών που σε αντίθετη περίπτωση θα παρουσίαζαν αργή πτωτική πορεία.

Φυσικά, σε καμία περίπτωση τα προγράμματα αυτά δεν μπορούν να αντικαταστήσουν τη φαρμακευτική αγωγή, παρά μόνο να ενισχύσουν το αποτέλεσμά της. Τα νεότερα δεδομένα σε σχέση με τη γνωστική άσκηση δείχνουν ότι ενδέχεται να είναι ωφέλιμη ακόμα και για τους υγιείς.

Τα αποτελέσματα των ερευνών μέχρι στιγμής είναι ιδιαίτερα θετικά, δεν θα είμαστε όμως σε θέση να γνωρίζουμε σε ποιο βαθμό οι ασκήσεις μνήμης έχουν τη δύναμη να θωρακίσουν τον εγκέφαλο των υγιών ηλικιωμένων ενάντια τη νόσο Αλτσχάιμερ παρά μόνο σε λίγα χρόνια από τώρα.

 Μέχρι τότε, αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να επιλέξουμε έναν πιο δραστήριο τρόπο ζωής, εμπλουτισμένο με περισσότερες ευκαιρίες να ασκήσουμε το μυαλό μας. Αν και ακόμα υπάρχουν πολλά ερωτήματα σχετικά με την εφαρμογή και την αποτελεσματικότητα των προγραμμάτων γνωστικής άσκησης, θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι η σύνδεση μεταξύ της αυξημένης πνευματικής άσκησης και της μειωμένης πιθανότητας εμφάνισης άνοιας είναι δεδομένη.

Ας γυμνάσουμε λοιπόν όλοι το μυαλό μας, με όποιο τρόπο ο καθένας προτιμά, για να προστατευθούμε από τη νόσο Αλτσχάιμερ!