ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

English French German Spain Italian Dutch Russian Portuguese Japanese Korean Arabic Chinese Simplified

Τετάρτη 6 Ιανουαρίου 2016

Τα έθιμα των Θεοφανείων

Αποτέλεσμα εικόνας για θεοφανεια
Τα Θεοφάνεια γιορτάζεται η βάπτιση του Ιησού Χριστού από τον Ιωάννη τον Πρόδρομο. Ο αγιασμός των Υδάτων γίνεται ανήμερα τα Θεοφάνεια, σε όλες τις πόλεις και τα χωριά της χώρας. Οι πιο τολμηροί θα βουτήξουν στα παγωμένα νερά και θα συναγωνιστούν ποιος θα πιάσει το σταυρό. Αυτός που θα τον ανεβάσει στην επιφάνεια θεωρείται ότι θα έχει καλή τύχη και υγεία όλο το χρόνο.

Η ονομασία της προκύπτει από τη φανέρωση των τριών προσώπων της Αγίας Τριάδας, που σύμφωνα με τις Γραφές συνέβη κατά τη Βάπτιση του Ιησού. Από τότε και το Βάπτισμα των χριστιανών, δεν είναι ''εν ύδατι'', όπως το βάπτισμα ''μετανοίας'' του Ιωάννη, αλλά ''εν Πνεύματι Αγίω''.
Στις Δυτικές Εκκλησίες, τα Θεοφάνεια είναι περισσότερο συνδεδεμένα με την προσέλευση και την προσκύνηση των Τριών Μάγων στη Φάτνη της Γέννησης του Ιησού.
Τα Επιφάνεια ή Θεοφάνεια δεν είναι γνωστό με βεβαιότητα πότε καθιερώθηκε να εορτάζονται. Ωστόσο, σίγουρα αποτελούν μία από τις αρχαιότερες εορτές της Εκκλησίας μας. Ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς κάνει λόγο για κάποιους αιρετικούς Γνωστικούς που από τις αρχές του 2ου αιώνα γιόρταζαν τη Βάπτιση του Ιησού. Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος παραδέχεται και περιγράφει την εορτή ως αρχαία πανήγυρη στην Αντιόχεια τη Μεγάλη και ότι από εκεί την παρέλαβαν οι Γνωστικοί. Κατά τον 4ο αιώνα τα Θεοφάνεια γιορτάζονται πλέον με λαμπρότητα σε όλη την Εκκλησία ως εορτή του φωτισμού της ανθρωπότητας διά του Αγίου Βαπτίσματος, εξ ου και η ονομασία ''Τα Φώτα'', εορτή ''των Φώτων''. Είναι η τρίτη και τελευταία εορτή του Δωδεκαήμερου που ξεκινά με τα Χριστούγεννα και εορτάζονται κάθε χρόνο στις 6 Ιανουαρίου.
Ο Μέγας Αγιασμός που λαμβάνει χώρα εντός των Εκκλησιών και η Κατάδυση του Τιμίου Σταυρού που ακολουθεί τον Μεγάλο Αγιασμό είναι οι δύο κυριότερες τελετές των Θεοφανείων: ο Σταυρός καταδύεται σε θαλάσσιο χώρο λιμανιών, σε όχθες ποταμών ή λιμνών και στην ανάγκη σε δεξαμενές νερού, κατά μίμηση της Βάπτισης του Θεανθρώπου. Στην πρωτεύουσα, η επίσημη κατάδυση ορίστηκε να γίνεται από το 1900 στον Πειραιά, ενώ παρόμοιες τελετές γίνονται σε όλους τους νομούς της χώρας.
Έθιμα που έχουν τις ''ρίζες'' τους βαθιά κρυμμένες στο χρόνο αναβιώνουν στη Βόρεια Ελλάδα, με αφορμή τα Θεοφάνεια. Ξεχωρίζουν τα Ραγκουτσάρια στην Καστοριά, οι Φωταράδες στη Χαλκιδική και τα Τζαμαλάρια στην Πέλλα.
Στην Καστοριά, τα Ραγκουτσάρια είναι ένα τριήμερο εκδηλώσεων καρναβαλιού, που ολοκληρώνονται στις 8 Ιανουαρίου, ημέρα της Αγίας Δομινίκης. Οι συμμετέχοντες στις εκδηλώσεις μεταμφιέζονται σε ζώαή αλλάζουν φύλο (οι άντρες μεταμφιέζονταν σε γυναίκες και οι γυναίκες σε άντρες). Αμέσως μετά τον αγιασμό των υδάτων, τα Ραγκουτσάρια θα ξεχυθούν κατά μπουλούκια στις γειτονιές της Καστοριάς, τραγουδώντας και χορεύοντας, ενώ οι εκδηλώσεις θα ολοκληρωθούν με μεγάλη παρέλαση στην πόλη.
Το έθιμο των Φωταράδων, που ξεκινάτην παραμονή των Φ'ωτων, διατηρείται στο Παλαιόκαστρο Χαλκιδικής. Μία ομάδα καλαντιστών εκλέγει τον ''βασιλιά'' της και όλοι μαζί πηγαίνουν στην εκκλησία του χωριού. Στη συνέχεια, η ομάδα περιφέρεται τραγουδώντας τα τοπικά κάλαντα, τα οποία καταλήγουν σε ευχές ξεχωριστές για το κάθε μέλος της οικογένειας. Ανήμερα των Φώτων, ο ''βασιλιάς'', ντυμένος με τσομπάνικη κάπα, και οι ''Φωταράδες'', ντυμένοι με την τοπική ενδυμασία και κρατώντας μεγάλα ξύλινα σπαθιά, χορεύουν στην πλατεία του χωριού.
Τα μπαμπούγερα, πάλι, είναι μια από τις πιο ενδιαφέρουσες εθιμικές παραδόσεις στην Καλή Βρύση της Δράμας. Από το πρωί της παραμονής, οι γυναίκες σκορπίζουν με το δεξί χέρι στάχτη γύρω από το σπίτι προφέροντας ξορκιστικές λέξεις για να φύγουν τα καλακάντζουρα και να μην έχει φίδια το καλοκαίρι. Μετά το τέλος της τελετής του αγιασμού των υδάτων τα μπαμπούγερα συγκεντρώνονται έξω από την εκκλησία. Η αμφίεση τους είναι ζωόμορφη και ομάδες - ομάδες ή χωριστά γυρίζουν τους δρόμους του χωριού κυνηγώντας όσους συναντούν και ζητώντας συμβολικά κάποιο φιλοδώρημα.
Σε χωριά της Καβάλας και της Δράμας, αναβιώνει το έθιμο των αράπηδων. Άντρες ντύνονται με προβιές και ζώνονται κουδούνια. Λέγεται ότι οι αράπηδες ήταν πολεμιστές που μετείχαν στην εκστρατεία του Μεγαλέξανδρου και έδιωξαν με τους αλαλαγμούς τους ελέφαντες των Ινδών.
Στη Θεσσαλία, ανήμερα της εορτής αναβιώνουν τα ρουγκάτσια (ρουγκατσάρια). Αποτελούνται από ομάδες (10 -15 μεταμφιεσμένων ατόμων) οι οποίες περιφέρονταν από το σπίτι σε σπίτι παίρνοντας την ανάλογη αμοιβή. Μερικά από τα απαραίτητα μέλη του κάθε ομίλου ήταν ο γαμπρός, η νύφη ( νέος μεταμφιεσμένος), ο παπάς. ο παππούς, ο γιατρός και οι ''αρκουδιάρηδες'', ενώ εντυπωσιάζει ο αριθμός των τραγουδιών με τα οποία οι ρουγκατσάρηδες συνόδευαν το πέρασμά τους.
Στην Κεφαλονιά, η τρίτη μεγάλη γιορτή του δωδεκαημέρου είναι τα Θεοφάνεια ή τα Φώτα, που μαζί με την ημέρα του Αγιασμού και του Άη - Γιάννη δημιουργούν ένα τριήμερο γιορτής των νερών. Η επόμενη ημέρα από την ημέρα του Αγιασμού είναι των Φώτων. Οι Κεφαλονίτες εκτιμούν ιδιαίτερα αυτήν τη γιορτή και τη θεωρούν ισάξια της Λαμπρής.
Στη Λευκάδα, την ημέρα των Θεοφανείων, τη στιγμή που ο μητροπολίτης ρίχνει τον σταυρό στα κρύα νερά της θάλασσας, δεκάδες Λευκαδίτες, υπό τους ήχους της Φιλαρμονικής Εταιρίας Λευκάδας, βουτούν στη θάλασσα πορτοκάλια, τα οποία στη συνέχεια παίρνουν και κρατούν στο σπίτι τους για ολόκληρο χρόνο, χωρίς αυτά να σαπίζουν!
Οι μωμόγεροι είναι ποντιακό έθιμο από τα αρχαία χρόνια μέχρι και τις ημέρες μας. Είναι σατιρικό και αναβιώνεται κατά τη διάρκεια της περιόδου των Χριστουγέννων μέχρι τα μέσα του Φεβρουαρίου. Λόγω της γεωγραφικής απομόνωσης των Ποντίων, το έθιμο ήταν μια μορφή αναγνώρισης της ελληνικής προέλευσής τους και ένας τρόπος να ξεχαστούν από την τουρκική δουλεία και τις βίαιες εξισλαμίσεις.
Το έθιμο είναι ζωντανό ακόμα και σήμερα, ιδιαίτερα σε διάφορα μέρη της Ελλάδας όπου κατοικούν Πόντιοι. Στην εβδομάδα πριν από το νέο έτος, τα άτομα θα ντυθούν με διάφορα κοστούμια - σύμβολα του πολιτισμού και της λαογραφίας των Ποντίων. η αρκούδα συμβολίζει τη δύναμη, η ηλικιωμένη γυναίκα το παρελθόν, η νύφη το μέλλον, το άλογο την ανάπτυξη, ο γιατρός την υγεία, ο στρατιώτης την υπεράσπιση, η αίγα (κατσίκα) τα τρόφιμα και ο Άγιος Βασίλης το νέο έτος που θα φτάσει σε μερικές μέρες.

Δεν υπάρχουν σχόλια :

Δημοσίευση σχολίου

This is a comment.